Pagina 47 van: Bulk 4-2022

47juni 2022 4 / Explosieveiligheid

Bruijnen, specialist in waterstof en explo-
sieveiligheid. “Dit licht ontvlambare gas is
kleurloos, reukloos en onzichtbaar. Als me-
thaan of propaan brandt, zie je een gekleur-
de vlam. Bij waterstof niet. De vlam heeft
nauwelijks radiatie. Op een afstand van 5
cm voel je een vlam niet, maar dichterbij
is de hitte intens. De vlamtemperatuur be-
draagt 2000°C. Daartegen is geen isolatie-
materiaal bestand. Het waterstofmolecule
is zo klein dat het van belang is om te letten
op de gasdichtheid van je systeem. Een goe-
de ventilatie helpt om bij een lek een gasex-
plosie te voorkomen. Het motto is ‘keep
product in the pipe’. Het gebruik van klei-
ne kanalen verkleint de explosierisico’s. De
doorsnede van leidingwerk moet daarom
liefst kleiner zijn dan 10 centimeter.”

‘Common mode’-stroom
“Wij brengen verborgen ontstekingsbron-
nen in Atex-zones in beeld”, aldus Albert
Schuiling, elektrotechnisch specialist en
trainer op het gebied van explosieveiligheid.
Hij toont een volledig Atex-gecertificeerde
elektromotor die desondanks toch een ont-
stekingsbron kan zijn. “De reden daarvan is
dat als gevolg van ‘common mode’-stroom
lagervonken niet zijn uit te sluiten. Com-
mon mode-stroom is een lekstroom naar
aarde. Dit fenomeen treedt soms op bij elek-
tromotoren die via een frequentie-omvor-
mer worden aangestuurd. Deze lekstroom
is te voorkomen door gebruik te maken van
een filter met een ferrietkern. Ook dient men
de installatievoorschriften van de fabrikant
van de frequentieregelaar in acht te nemen,
EMC-materiaal toe te passen bij wartels,
strips en litzes, sinusfilters toe te passen en
lagerstromen te meten.”

Explosie-isolatie
Atex 153 stelt dat bij een installatie met een
explosiebeveiliging voor alle in- en uitla-
ten moet worden onderzocht of een even-
tuele explosie zich kan voortplanten. “In
de praktijk blijkt dat isolatiemaatregelen
vaak wel zijn toegepast, maar dat door een
gebrek aan een goede opvolging het effect
ervan niet meer is te garanderen”, zegt Tom
Molkens, consultant explosieveiligheid bij
ISMA. “Daarom is het zaak om de maatre-
gelen zo eenvoudig mogelijk te houden om
de opvolging beheersbaar te maken. Hierbij Afb. 2 Veel belangstelling voor de presentaties van veiligheids-specialisten

helpt een slim ontwerp van de installatie en
het proces. Isolatie is niet nodig als er geen
propagatie van vlam en druk kan optreden.
Maar het is meestal wél nodig is als er ri-
sico is op een versnelling van de explosie.
En het is altijd nodig bij risico op detonatie.
De isolatie moet wel geschikt zijn. Hierbij is
de diameter van de leiding belangrijk. Er is
geen vlampropagatie waargenomen in lei-
dingen van 27 mm, dus daarvoor is geen
isolatie nodig. Een isolatie-maatregel is bij-
voorbeeld de inzet van een schroefsysteem.
Verder kunnen de effecten van een explosie
worden beperkt door een drukvast ontwerp,
drukontlasting en compartimentering van
procesinstallaties.”

NTA 7914
Gerdian Jansen, Atex-specialist en voorzit-
ter van de werkgroep herziening NPR 7910
en medeauteur van de NTA 7914, besteedde
aandacht aan het gebruik van niet-Ex appa-
raten in een Atex-zone: “Wanneer met der-
gelijke apparaten werkzaamheden nodig
zijn, moet men eerst kijken naar alterna-
tieven. Bijvoorbeeld of de werkzaamheden
buiten de gevarenzone gedaan kunnen wor-
den of dat het mogelijk is om de zone tijde-
lijk te reduceren. In bepaalde omstandighe-

den kan worden afgeweken van de vereiste
categorie-indeling.”
De aanleiding voor het NTA 7914 ‘Explosie-
ve atmosferen, tijdelijk gebruik van niet-Ex
apparaten in gevaarlijk gebied’, was een
wetswijziging die strengere eisen lijkt te
stellen aan het gebruik van niet explosievei-
lig materieel. “NTA 7914 probeert, binnen
het kader van de Nederlandse Arbeidsom-
standighedenwetgeving, hierover duidelijk-
heid te verschaffen en zoveel mogelijk dis-
cussies over ‘redelijkheid’ en ‘mogelijkheid’
te vermijden. NTA 7914 helpt te beoordelen
of, en onder welke voorwaarden, niet-Atex
apparaten tijdelijk kunnen worden gebruikt
of tijdelijk aanwezig kunnen zijn in zone 2
en/of 22 gebieden met explosiegevaar. De
NTA 7914 moet voor de uiteindelijke gebrui-
kers, de bedrijven, goed toepasbaar zijn in
de praktijk. Momenteel wordt er nog aan
gewerkt, maar naar verwachting verschijnt
de definitieve versie in het derde kwartwaal
van dit jaar.|”
Zie voor een evaluatie hiervan ook het arti-
kel ‘Verdict NTA 7914; zijn de verwachtin-
gen waargemaakt?’ van Frank de Jager (Pal-
trock ATEX), pagina 8 van Stofbestrijding
2022, een uitgave van BULK.

46-47_atexcongres.indd 47 14-06-2022 14:36