Kenmerken van een stofexplosie: zo herken je het gevaar

Een stofexplosie kan zich in milliseconden ontwikkelen en enorme schade veroorzaken. Wie de signalen herkent en tijdig ingrijpt, verkleint de kans op ernstige ongevallen.

DIT ARTIKEL over explosieveiligheid vind je vast ook interessant:

• Marc Zengerink: Veel bedrijven niet ATEX-compliant

Volgens ATEX-specialist Marc Zengerink van industrieel installatiebedrijf Oude Elferink wordt de ernst van stofexplosies vaak onderschat. “Veel mensen weten niet dat een stofexplosie net zo gevaarlijk is als een gasexplosie. Het herkennen van signalen kan letterlijk het verschil maken tussen veiligheid en calamiteit.” Dit zijn de belangrijkste kenmerken van een beginnende stofexplosie :

• Opwervelend stof. Fijne stofdeeltjes worden plotseling opgewerveld door bijvoorbeeld een mechanische verstoring, luchtstromen of een eerste kleine ontploffing. Dit vormt een explosief stof-luchtmengsel als de concentratie binnen het explosiebereik ligt.
• Een ontstekingsbron. Een vonk (bijvoorbeeld van statische elektriciteit, een elektrisch apparaat of mechanische wrijving), een heet oppervlak (oververhitte machine of verlichting), open vuur of hete gassen.
• Snelle drukopbouw. Zodra het stofmengsel ontbrandt, ontstaat een plotselinge drukstijging in de omgeving. Dit kan leiden tot trillingen, een dreunend geluid of schokken in de constructie.
• Vlamuitbreiding. Een stofexplosie verspreidt zich met hoge snelheid via een vlamfront dat zich door het stofmengsel beweegt. Dit kan te zien zijn als een lichtflits of vuurbol.
• Secundaire explosies. Een eerste kleine explosie kan stoflagen opwerpen, waardoor nieuwe stof-luchtmengsels ontstaan. Dit kan leiden tot een tweede, derde, vierde en zelfs meerdere krachtigere explosies met grotere schade.
• Hitteontwikkeling en rook. Hoge temperaturen kunnen structurele schade veroorzaken of brand in aangrenzende materialen initiëren. Fijne deeltjes en verbrandingsproducten kunnen zicht beperken en ademhalingsproblemen veroorzaken.

Het herkennen van deze signalen en het snel ingrijpen door bijvoorbeeld ventilatiesystemen, vonkarme apparatuur en explosiedrukontlasting kan ernstige gevolgen helpen voorkomen.