Bij RWZI Garmerwolde bouwde Jansen & Heuning een innovatieve installatie voor de op- en overslag van slibkoek. Zonder het zuiveringsproces te onderbreken, ontwierp en bouwde de Groninger machinebouwer een systeem dat slib efficiënter opslaat en de basis vormt voor een betere logistiek, betere arbeidsomstandigheden en duurzamere verwerking. Dit is slibverwerking 2.0.
RWZI Garmerwolde – de waterzuivering van Waterschap Noorderzijlvest – zuivert het rioolwater afkomstig van huishoudens en industrieën uit een groot deel van Groningen en Drenthe. Het vervuilde water bereikt via immense ondergrondse buizen de zuivering en wordt daarnaast ook met tankwagens aangevoerd omdat niet alle rioolsystemen met elkaar in verbinding staan. Bij het zuiveringsproces dat in grote bassins plaatsvindt, ontstaan twee reststromen: schoon water en slib. Het schone water loost Garmerwolde op het oppervlaktewater, het slib wordt ingedikt en verwerkt in een grote biovergister. Daar zetten bacteriën het slib om in gas dat op zijn beurt de brandstof vormt voor een gasgenerator die elektriciteit produceert.
Membraanfilterpersen
Wanneer de bacteriën hun werk hebben gedaan, gaat het slib via vijzels de ‘slibkoekfabriek’ in waar het verder wordt ingedikt in één van de vier immense membraanfilterpersen met een lengte van 3 tot 15 meter. De slurry wordt in de filterplaten gepompt en onder druk gezet. Het water sijpelt door het filterdoek, wat overblijft is een koffiedik-achtige substantie met een drogestof gehalte van ongeveer 25 procent. Nadat het water uit het slib is geperst, openen de filterplaten aan de onderzijde en valt de slibkoek in een trechter. De slibkoek werd vervolgens middels vijzels met kettingen naar twee containers per pers buiten het gebouw gevoerd. Wanneer de containers vol waren – met een capaciteit van zo’n 1.000 ton per week is dat héél vaak – moesten ze worden omgeruild voor een lege container; ook ’s ochtends heel vroeg, ’s avonds laat en zelfs in de weekenden. Allesbehalve ideaal voor de medewerkers…
De containers met slib werden afgevoerd naar een naastgelegen drogerij waar de slibkoek verder werd ingedroogd, waarna het als bouwstof werd vermarkt. “De hoeveelheid energie die dat drogen kostte, paste niet meer bij de duurzaamheidsambities van het waterschap”, vertelt Frank Munneke, als zelfstandig projectleider verbonden aan machinebouwer Jansen & Heuning in Groningen. “Een beter en duurzamer alternatief was de energierijke slibkoek inzetten als grondstof voor de energiecentrale in Delfzijl.”
Nieuwe op- en overslag
De overslag van slibkoek moest anders; het afvoeren in containers was niet houdbaar, er moest een buffermogelijkheid komen, ook met het oog op de toekomstige groei van de zuivering. Het waterschap besloot te investeren in een compleet nieuwe op- en overslag. Hart hiervan moesten twee silo’s van elk 350 kuub worden. Voldoende om een lang weekend te overbruggen. Vanuit deze opslag kon de slibkoek met grote kiptrailers naar de energiecentrale in Delfzijl worden getransporteerd. “De vraag die Jansen & Heuning daarop kreeg was: kunnen jullie die slibkoekfaciliteit voor ons realiseren? Nou, daar hoefden we als specialist in bulkhandling niet lang over na te denken. Een prachtige, uitdagende klus.”
Uitdagend zou de bouw zeker worden: de installatie moest namelijk worden gebouwd terwijl de zuivering gewoon volle kracht doordraaide. “Het zuiveringsproces leg je niet even een paar maanden stil”, stelt Frank Munneke met een zuinig lachje. “Het idee ontstond om een tijdelijke laadplek te bouwen naast de plek waar de nieuwe op- en overslag zou komen. De slibkoek konden we met transporteurs die kant op voeren en in gereedstaande trailers lossen. Zo hadden we de handen vrij op de bouwplaats. We hebben de installatie nooit uit hoeven schakelen, alleen af en toe een pers.”
Over Jansen & Heuning
Jansen & Heuning begon ooit als machinefabriek voor de agrarische sector en werd bekend met de aardappelopschepmachine. Inmiddels levert het Groningse bedrijf maatwerk bulkhandlingsystemen aan klanten in binnen- en buitenland (80 procent nationaal, 20 procent export). Met een team van circa 50 mensen – de helft in productie, de helft op kantoor – engineert en produceert Jansen & Heuning vrijwel alles in eigen huis. Het bedrijf levert maatwerkcomponenten, maar opereert zoals bij de RWZI in Garmerwolde ook als system integrator. “Daar hebben we het hele werktuigbouwkundige en elektrotechnische deel ontworpen en gebouwd”, vertelt projectleider Frank Munneke. “Alleen de bouw van de schil van de installatie, de software en de schakelkasten zijn extern geleverd.”
Twee immense silo’s
In enkele maanden tijd verrezen op het terrein van de RWZI, pal naast het gebouw met daarin de vier membraampersen, twee 25 meter hoge silo’s, een losstation en een trappenhuis waar ook de afvoer van de persen naar de silo in werd gesitueerd. Frank Munneke: “Nadat we de silo’s gebouwd en geplaatst hadden en de overslag bedrijfsklaar was, konden we de persen één voor één loskoppelen van de bypass en naar de nieuwe opslag voeren.”
De nieuwe op- en overslag is inmiddels enkele maanden in gebruik. Frank Munneke laat het proces zien. De slibkoek komt vanuit de membraanfilterpersen in een trechter onder de persen terecht. Van hieruit wordt het door twee centrale schroeven naar een buffer gevoerd van waaruit het de silo in gaat. “Tot zover was het allemaal niet heel complex”, vertelt Munneke. “Maar nu moest de slibkoek vanuit de kelder helemaal naar boven in de 25 meter hoge silo’s. Hoe doe je dat? Traditionele oplossingen, zoals schroeven of elevators, waren vanwege het vochtige product en de beperkte ruimte geen optie.”
Superefficiënte boordband
De oplossing voor het verticale transportprobleem bleek een boordband te zijn; een transportband met zijflappen en opstaande randen. “Deze kan verticaal draaien, kan bovenaan de silo de hoek om en het slib in één gang in de silo storten”, vertelt Frank Munneke. “Niks geen gedoe met emmers, de zijflappen fungeren feitelijk als emmers. Verder is het systeem gesloten, schoon, energiezuinig en nagenoeg storingsvrij. En we konden het volledig in eigen huis maken. De rubberen band is een koopdeel, de staalconstructie en trommels hebben we allemaal in eigen huis gebouwd.”
Het boordbandsysteem heeft een flinke capaciteit. “Als drie persen tegelijk lossen – dat betekent tien ton vanuit de trechters in één stroom richting de boordband – draaien we op 30 procent”, vertelt Frank Munneke. “Die vierde pers kan ook gewoon lossen. Dan moet alleen het toerental van de band iets omhoog. 1.000 ton per week is voor deze installatie een peulenschil.” De forse capaciteit is een bewuste keuze vanuit het waterschap; in de toekomst zal de capaciteit van de zuiveringsinstallatie groeien en is meer capaciteit nodig.
Efficiënt lossen met schuifframe
De composietsilo’s hebben een vlakke bodem en zijn voorzien van een schuifframe. Daarmee wordt het slib nauwkeurig naar de afvoerschroeven geleid, die het in kippers die onder de silo’s staan storten. “Het product verandert in de silo van koffiedik naar een klei-achtige massa, maar water zakt niet naar beneden,” verklaart Munneke. “Het water is namelijk sterk gebonden.”
De nieuwe slibkoekoverslag op RWZI Garmerwolde markeert een belangrijke stap in de verduurzaming van de rioolwaterzuivering. Dankzij de slimme technische aanpak van Jansen & Heuning wordt het slib efficiënter opgeslagen, schoner getransporteerd en duurzaam verwerkt. Met deze installatie laat RWZI Garmerwolde zien hoe je techniek, duurzaamheid en werkcomfort kunt combineren. Een blauwdruk voor waterzuivering 2.0.
Meer over Jansen & Heuning
